Van angst naar vertrouwen

Biochemisch gesproken is je lichaam niet in staat het verschil te registreren tussen de chemische stoffen die in je lichaam vrijkomen vanwege een objectief gevaar – bijvoorbeeld als iemand met een wapen op je komt afrennen – of vanwege een subjectief gevaar, zoals ruzie of woede. Wat je lichaam betreft zijn de biochemische en genetische effecten hetzelfde. Je lichaam kan niet bepalen of de ene ervaring een fysieke realiteit is en de andere slechts het rondmaken van een abstract idee van je geest. Ze creëren beide een chemische omgeving rond je cellen die massa’s signalen op je genen afvuurt, en er zijn diverse categorieën van genen die eiwitten activeren welke verband houden met stress.

En juist deze wetenschap, deze onmacht van ons systeem om objectief of subjectief te kunnen waarnemen maakt dat we hier ook gebruik van kunnen maken om het omgekeerde te bewerkstelligen.

In de huidige tijd is dat een troost om te weten. We worden immers al ruim een jaar in de angst gehouden. Tv, radio, internet, kranten… allen brengen ze ons dagelijks de nodige portie aan angst. En deze langdurige angst brengt ook verdeeldheid tussen mensen. Er ontstaat discussie of het gecommuniceerde gevaar via de media objectief of subjectief is. Uiteindelijk maakt dat voor de biochemie van je lichaam geen verschil.

Genen reageren op ervaringen. De ervaringen die wij elk moment opdoen, veranderen de structuur (de bedrading) van onze hersenen. Bij mensen van alle leeftijden worden nieuwe hersencellen, nieuw synaptische verbindingen in de hersenen gevormd als ze door nieuw activiteiten en leren worden gestimuleerd. Leerervaringen en andere bewustzijnstoestanden met een sterke concentratie geven de stoot tot het tot expressie komen van genen die de vorming van nieuwe neuronen stimuleren, nieuwe hersencellen.

Eén van de manieren waarop codering van herinneringen gebeurt, doen we als we in gedachten een bepaalde gebeurtenis herhalen. Herinneringen zijn niet statisch en als we oude herinneringen combineren met actuele situaties stimuleren we het proces van neurogenese. Herhaling laat ons nieuwe connecties in de hersenen maken. Als we deze connecties niet gebruiken, raken we ze weer kwijt. Dit verklaart waarom de hippocampus in de hersenen van mensen die lijden aan depressie op den duur wel 15 % kunnen krimpen. Stress beschadigt immers de hersencellen en remt de ervaringsafhankelijke genen. Herinneringen moeten herhaald worden om tot duurzame herinneringen te kunnen worden opgeslagen. De dagelijkse portie herhalende angst die we voorgeschoteld krijgen verandert dus uiteindelijk onze genen en ondermijnt ons immuunsysteem.

De veranderlijke aard van het herinneringsvermogen als gevolg van het ontstaan van nieuwe neurale circuits en de ontmanteling van ongebruikte, geeft aan dat we herinneringen kunnen versterken of laten vervagen.